Türkler, tarih boyunca farklı dönemlerde çeşitli takvim sistemlerini kullanmışlardır. Bugün ise Türkiye’de en yaygın olarak kullanılan takvim Gregoryen takvimdir. Gregoryen takvim, Miladi takvim olarak da bilinir ve 1582 yılında Papa XIII. Gregory tarafından kabul edilmiştir. Bu takvim, 365 günü bir yıla bölerek artık yılları hesaba katar. Türklerin kullandığı diğer bir takvim ise İslam takvimidir. İslam takvimi, Hicri yılbaşıyla başlar ve hicretin yaşandığı yıl olan 622 yılını başlangıç kabul eder. Bu takvim, İslam dünyasında önemli günlerin hesaplanmasında kullanılır.
Osmanlı döneminde kullanılan bir diğer takvim ise Rumi takvimdir. Rumi takvimi, 11. asırda başlayan ve 1926 yılına kadar Osmanlı İmparatorluğu’nda kullanılan bir takvimdir. Bu takvim, hicri takvime dayanır ancak ayrı bir hesaplama şekline sahiptir. Osmanlı Devleti’nin başlangıç yılı olarak 1071 Malazgirt zaferi kabul edilir ve bu tarihten itibaren yıllar hesaplanır. Türklerin kullandığı bir diğer takvim ise Çin takvimidir. Çin takvimi, Çin kültüründe önemli bir yere sahiptir ve Mezopotamya kökenli Güneş takvimine dayanır.
Son olarak, Maya takvimi de Türklerin kullandığı takvimler arasında yer alır. Maya uygarlığı, karmaşık bir takvime sahipti ve astronomik gözlemlere dayanarak zamanı ölçerlerdi. Maya takvimi, Güneş takvimi ve Ay takviminin kombinasyonundan oluşur ve 260 günlük kutsal takvim ile 365 günlük Güneş takvimini içerir. Türklerin tarih boyunca kullandığı bu çeşitli takvim sistemleri, kültürel farklılıklar ve tarihi olayların etkisiyle şekillenmiştir. Bu takvimler, Türklerin zamanı nasıl hesapladığını ve önemli günleri nasıl belirlediğini gösterir.
Miladi Takvim
Miladi Takvim, Gregorien Takvim olarak da bilinir, günümüzde yaygın olarak kullanılan güneş Takvimidir. Miladi Takvim, Papa XIII. Gregory tarafından 24 Şubat 1582’de yürürlüğe girmiştir. Takvim, Roma Takvimi’nden geliştirilmiştir ve on iki aydan oluşmaktadır. Yıl, 365 gün (artık yıllarda 366 gün) olarak kabul edilir ve Ocak ayı ile başlar.
Miladi Takvim, birçok ülke tarafından resmi takvim olarak kabul edilmektedir ve uluslararası işbirliği, ticaret ve iletişimde yaygın olarak kullanılmaktadır. Takvimde her ayın belirli günleri haftanın günleri ile eşleştirilir ve tarihler belirli haftanın belirli günleri olarak ifade edilir.
- Miladi Takvim, Jülyen Takvimi’ne göre daha doğru ve hassas bir takvimdir.
- Takvim, güneş yılına dayalıdır ve mevsimlerin değişmesine uygun olarak oluşturulmuştur.
- Yılın belirli günleri tatil olarak kabul edilir ve resmi işlemler bu takvime göre planlanır.
Miladi Takvim, dünya genelindeki yaygın kullanımıyla birlikte, uluslararası etkileşim ve planlama için önemli bir referans noktası haline gelmiştir. Modern toplumun günlük yaşamında zamanı organize etmek ve takip etmek için Miladi Takvim yaygın olarak tercih edilmektedir.
Hicri Takvim
Hicri takvim, İslam dünyasında kullanılan bir takvim sistemidir. Bu takvim, Hz. Muhammed’in Mekke’den Medine’ye hicret ettiği yıl olan 622 yılını başlangıç kabul eder. Bu nedenle hicri takvimde yıllar Hicri yıl olarak adlandırılır.
Hicri takvimde her ayın gün sayısı 29 ya da 30 olmak üzere değişir. Yıl ise miladi takvime göre 10-12 gün kısadır. Örneğin, 2021 yılı miladi takvime göre 1442-1443 Hicri yıllarına karşılık gelir.
Hicri takvim, İslami ibadet ve bayramların belirlenebilmesi için önemli bir role sahiptir. Ramazan ayı, Kurban Bayramı gibi önemli günler hep bu takvime göre hesaplanır ve kutlanır.
Hicri takvimde aylar şunlardır: Muharrem, Safer, Rebiülevvel, Rebiülahir, Cemaziyelevvel, Cemaziyelahir, Recep, Şaban, Ramazan, Şevval, Zilkade, Zilhicce.
Rumi Takvim
Rumi Takvim, İslam dünyasında kullanılan bir takvim sistemidir. Bu takvim, Hicri takvimin yanı sıra İslam coğrafyasında da yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Hicri takvimin aksine, Rumi takvimde yılbaşı 1 Ocak tarihine denk gelmektedir.
Rumi Takvim, 1071 yılında Anadolu Selçuklu Devleti tarafından kabul edilmiştir. Bu takvim, Miladi takvime göre 584 yıl geriye gitmektedir. Rumi takvimde yıl 12 aydan oluşmaktadır ve her ay 30 gün sürmektedir. Bu nedenle Rumi takvimde toplamda 360 gün bulunmaktadır.
Rumi takvimde yılbaşı, 1 Mart tarihine denk gelir ve her yıl 12 Mart’ta Nevruz bayramı kutlanır. Bu bayram, baharın ve doğanın uyanışını simgeler. Rumi takvim, İslam dünyasında kültürel ve dini etkinliklerde hala kullanılmaktadır.
Çift Takvım
ÇiftTakvim, geleneksel takvımların aksine aynı anda iki farklı takvim sistemini gösteren bir takvim çeşididir. Genellikle yılbaşlarında ya da tatil dönemlerinde kullanılmaktadır. Çift takvım, hem Güneş takvimi olan Miladi takvimi hem de Ay takvimi olan Hicri takvimi bir arada sunar.
Bu tür takvimler genellikle dini ya da kültürel öneme sahip günlerin belirlenmesinde kullanılır. Örneğin, İslam dünyasında Ramazan ayı ve Kurban Bayramı gibi dini günler Hicri takvime göre belirlenirken, resmi tatiller ve miladî yılbaşı gibi günler Miladi takvime göre kutlanır.
- Bazı ülkeler, resmi tatilleri hem Miladi takvime hem de Hicri takvime göre belirler.
- Çin takvimi de genellikle çift takvim şeklinde kullanılır, Çin ay takvimi ile birlikte miladî takvim de gösterilir.
Çift takvimler, farklı kültürlere ait insanların bir arada yaşadığı veya ticaret yaptığı bölgelerde yaygın olarak kullanılır. Bu sayede herkes kendi kültürüne göre önemli günleri takip edebilir ve uygun şekilde kutlayabilir.
Julian Takvim
Julian Takvim, Jül Sezar tarafından M.Ö. 46 yılında oluşturulan ve o zamanlardan beri kullanılan bir Güneş takvimidir. Bu takvim, 365 günü 12 ay (Mart’dan başlayarak) ve 4 yıl arasında bir artık günle (artık yıl) tutar.
Julian Takvim, üzerine inşa edildiği Eski Roma takvimlerinden bazı özellikleri almıştır. Ancak Jül Sezar’ın bu takvimi oluştururken katkıda bulunan astronomlar ve bilim insanları da vardı. Bu sayede Julian Takvim, Güneş yılına daha iyi bir şekilde uygun hale getirilebilmiştir.
Julian Takvim, Orta Çağ boyunca Avrupa’da ve diğer bölgelerde yaygın olarak kullanıldı. Ancak 16. yüzyılda Papa Gregorius XIII tarafından daha doğru olan Gregoryen Takvimi ile değiştirildi. Bu değişiklikle birlikte, bazı ülkelerde Julian Takvimi’nin kullanımı 18. yüzyıla kadar devam etti.
- Julian Takvim, Roma İmparatorluğu zamanında kullanılmıştır.
- 365 günü 12 ay ve 4 yıl arasındaki artık günlere dayanır.
- Gregoryen Takvim, Julian Takvim’in daha doğru olan hale getirilmiş versiyonudur.
Julian Takvim, tarih ve astronomi alanlarındaki gelişmelerle birlikte yerini daha hassas takvimlere bırakmış olsa da, tarihçiler ve araştırmacılar hala belirli zaman dilimlerini incelemek için Julian Takvim’e başvururlar.
Bu konu Türklerin kullandığı 5 takvim nelerdir? hakkındaydı, daha fazla bilgiye ulaşmak için 9. Sınıf Tarih Takvimler Nelerdir? sayfasını ziyaret edebilirsiniz.